زعفران را بهتر بشناسیم
تاریخچه کشف زعفران
بهطورکلی قدمت و تاریخچه تولید زعفران را میتوان حدود ۳ هزار سال دانست. اولین کشت زعفران در ایران و در دوره ساسانیان و از شهر قم رواج پیدا کرده است. البته بعضی منابع تاریخی از قدمت ۵ هزار ساله زعفران در ایران نام میبرند. در یک کتاب گیاهشناسی متعلق به دوران آشوریان، از گل زعفران نوشته شده است.
تهیه و ارزش زعفران
زعفران ادویهای است که از کلاله خشک شده گل زعفران به دست میآید و در طول تاریخ در میان گرانترین مواد غذایی جهان بودهاست؛ و به عنوان ادویه، رنگ، عطر و دارو مورد استفاده قرار میگیرد. ریشه و تبار زعفران بومی آسیای جنوب غربی است و بعد از آن برای نخستین بار در یونان کشت شد. ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندهای زعفران در دنیا به حساب میآید و همچنین فروشگاه بزرگ سمسم نقش مهمی در تولید و پخش این محصول شگفت انگیز به شمار میآید.
در سال ۲۰۰۸ نزدیک به نه دهم زعفران دنیا در ایران تولید میشود.
گونه وحشی گل زعفران احتمالاً زعفران کارترایتیانوس بوده، که ریشه آن به کرت یا آسیای مرکزی بازمیگردد؛ توماسی و پالاسی سایر منابع ممکناند. اکنون گل زعفران یک جاندار پلی پلوئیدی است که خودناسازگار و دارای گامتهای عقیم نر است؛ این گیاه دارای میوز نابهجاست و در نتیجه در تولید مثل مستقل ناتوان است. اگر زعفران گونه جهش یافته کارترایتیانوس باشد، احتمالاً در اواخر عصر برنز در کرت ظهور یافتهاست.
احتمالاً بشر با انتخاب کارترایتیانوسهای دارای کلاله بلندتر، آنها را اصلاح نژاد کردهاست. زعفران حاصل در منبع گیاهشناسی آشوری متعلق به قرن ۷ام قبل از میلاد، به نوشته آشور بانیپال بازمیگردد، و از آن به بعد به طول ۴ هزاره، مورد تجارت و استفاده قرار گرفته و در درمان نود نوع بیماری به کار رفتهاست. کلون زعفران به آرامی در بیشتر مکانهای اوراسیا گسترش یافت، و بعدها به بخشهایی از آفریقای شمالی، آمریکای شمالی و اقیانوسیه رسید.
زعفرانه چه خواصی دارد و در کجاهای ایران وجود دارد؟
زعفران گیاهی است که خواص دارویی و غذایی فراوانی دارد.
از نظر شکلی زعفران گیاهی کوچک به ارتفاع ۱۰-۳۰ سانتی متر است که از کشت پیاز آن به صورت یک ساقه و تعدادی گلبرگ به عمل می آید.
این گل ها دارای ۶گلبرگ بنفش، ۳ پرچم زرد رنگ و یک ساقه سفید رنگ (خامه)که به سه کلاله قرمز رنگ منتهی می شود،
که این سه کلاله بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و به عنوان طعم دهنده در مصارف خانگی و صنعتی کاربرد وسیعی دارد.
کشت بیشتر این محصول در خراسان ازجمله شهرستان های تربت حیدریه، فردوس، گناباد، قاین، بجستان و .. رواج دارد.
مهم ترین ترکیبات موجود در زعفران مشتقات کروستین است که به صورت ترکیبات زرد رنگ در آب حل می شوند.
مزه تلخ زعفران به دلیل وجود ماده ای به نام پیکروکروسین بوده که مقوی معده می باشد.
هم چنین عطر بی نظیر زعفران به دلیل سافرانال موجود درآن است که معمولا یک درصد از زعفران را تشکیل می دهد.
خواص زعفران
افزایش ایمنی بدن
اکثر مردم اغلب به ادویه هایی مانند زعفران به چشم طعم دهنده ی مواد غذایی نگاه می کنند، اما این نوع ادویه جات دارای مقدار زیادی مواد مغذی ویژه با خواص فراوان هستند.
یکی از خواص زعفران افزایش ایمنی بدن است.
زعفران مقداری ویتامین C یا همان اسید اسکوربیک دارد که برای سلامتی بدن بسیار مهم است.
خواص دیگر زعفران
همه می دانیم که گلبول های سفید اولین خط دفاعی بدن ما در برابر بیماری هستند.
ویتامین ث یا همان اسید اسکوربیکی که در زعفران وجود دارد، روند تولید گلبول های سفید خون را افزایش می دهد؛
با افزایش گلبول های سفید خون، سیستم دفاعی و ایمنی بدن تقویت می شود.
سایر مضایای زعفران
یکی از قدیمی ترین کاربرد زعفران کاهش ناراحتی معده و نفخ بیش از حد شکم است.
ماهیت آرام بخش و ضد التهابی زعفران باعث آرام کردن معده شده و التهاب را کاهش می دهد.
زعفران باعث می شود، یبوست، نفخ، گرفتگی و سایر شرایط جدی مانند زخم معده برطرف شود.
درمان التهاب و کاهش درد
درمان التهابات موضعی و کاهش درد، یکی دیگر از خواص شگفت انگیز زعفران است.
برای افرادی که از آسیب های ورزشی، آرتریت، نقرس و سایر شرایط التهابی رنج می برند، این یک درمان فوق العاده است.
همچنین برای درمان زخم ها و زخم های موضعی، آنتی اکسیدان های موجود در زعفران می تواند سرعت روند بهبود را افزایش دهد.
درمان اختلال نعوظ
بیش از ۱۵۰ میلیون مرد در سراسر جهان از اختلال نعوظ رنج می برند.
در طب سنتی از زعفران به دلیل دارا بودن ماده ای به نام کروسین، به عنوان تقویت کننده قوای جنسی و درمان ناتوانی جنسی استفاده می شود.
توصیه می شود افراد مبتلا به اختلال نعوظ و ناتوانی جنسی، روزانه و به مدت ۱۰ روز به مقدار ۲۰۰ میلی گرم زعفران مصرف کنند.
کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
سندرم پیش از قاعدگی از شایع ترین مشکلات سلامتی در زنان می باشد که بین ۲ تا ۴۰ درصد زنانی که در سنین باروری قرار دارند را تحت تاثیر قرار می دهد.
زعفران دارای خاصیت ضد اسپاسم است.
طبق مطالعات انجام شده مصرف منظم زعفران ، باعث کاهش افسردگی و مشکلات دوران پیش از قاعدگی می شود.
کاهش وزن
زعفران با از بین بردن اشتها به کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن کمک می کند.
بهبود یادگیری و تقویت حافظه
مطالعات اخیر نشان می دهد عصاره زعفران به دلیل دارا بودن کروسین، در درمان اختلالات ذهنی و روحی مرتبط با سن مفید می باشد.
در ژاپن از زعفران برای درمان بیماری پارکینسون و از دست دادن حافظه استفاده می شود.
پیشگیری از بیماری های چشمی
زعفران برای سلامت چشم و بینایی بسیار عالی است و از سلول های بینایی محافظت می کند.
همچنین باعث جلوگیری از ابتلا به اختلالات بینایی مانند رتینیت و دژنراسیون ماکول ( از بیماری های چشمی مرتبط با سن) می شود.
فواید زعفران برای پوست
زعفران دارای خواص جادویی در سلامتی و زیبایی پوست است. از جمله:
روشن کردن پوست
از بین بردن آکنه و لک صورت
برطرف کردن خستگی پوست
درمان خشکی پوست
بهبود زخم ها
برای داشتن پوستی صاف و بدون لک از ماسک صورت زیر استفاده کنید:
ابتدا ۲ تا ۳ رشته زعفران و ۲ قاشق شیر را با هم مخلوط کنید.
قبل از استفاده از ماسک صورت، صورت خود را شسته و با پارچه تمیزی پاک کنید
در حالی که هنوز مقداری رطوبت پوست باقی است ، ماسک را روی صورت خود مالیده و با حرکت دایره ای پوست خود را به طور کامل ماساژ دهید.
صورت خود را بعد از ۲۰ دقیقه بشویید.
برای عملکرد نتیجه بهتر در هفته یکبار انجام دهید.
مضرات زعفران
افت فشار احتمالی
ترکیب زعفران با گیاهان دارویی یا مکملهای دیگری که دارای قابلیت کاهش فشار خون هستند، ممکن است خطر افت فشار خون را افزایش دهد.
برخی از این گیاهان دارویی و مکملها عبارتند از نائین هاوندی، کازئین پپتیدها، پنجه گربه، روغن ماهی، کوآنزیم کوکیوتِن (CoQ۱۰)، ال آرژنین، گزنه، دیوخار (گرگ تیغ) و تیانین.
مضرات زعفران
اختلال دو قطبی
از آنجا که این گیاه میتواند خلق و خوی را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است حتی باعث تحریکپذیری و رفتار تکانشی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شود.
اگر مبتلا به این اختلال هستید، از مصرف آن پرهیز کنید.
اختلالات قلبی
این گیاه ممکن است بر ضربان قلب تاثیر بگذارد.
اگر چه این گیاه میتواند برای قلب مفید باشد، اما لطفا در صورت استفاده از آن برای درمان بیماری قلبیتان، با پزشکتان حتما مشورت کنید.
مسومیت
مصرف پنج گرم از این گیاه میتواند منجر به مسمومیت زعفران شود، و علائم این مسمومیت عبارتند از:
– زرد شدن رنگ پوست، صلبیه و غشاهای مخاطی (تقلید زردی)
– سرگیجه
– استفراغ
– اسهال خونی
– هماتوری (خونادراری)
– خونریزی از لبها، بینی، رحم یا پلک
– بیحسی
– واژگونی سطح اورمیک
– پورپورای ترومبوتیک که منجر به نکروز شدید بینی میشود.
سقط جنین و مرگ
همچنین گزارش شدهاست که مصرف ۱۰ گرم از این گیاه میتواند باعث بروز سقط شود، و دوز کشندهی آن ۱۲ تا ۲۰ گرم است
.
سایر مضرات
آسم ناشی از آلرژی و رینوکونژونکتیویت نیز گزارش شدهاست، و واکنشهای آنافیلاکتیک میتوانند در عرض چند دقیقه پس از خوردن غذاهای تهیه شده با آن رخ بدهد.
در دوران بارداری نیز نباید از زعفران استفاده کرد
🔆 ۵ روش تشخیص زعفران اصل از تقلبی
۱. زعفران اصل با سرعت پایینی رنگ میده
۲. باید زعفران رو بو کنین
۳. طعم زعفران اصل فرق داره
۴. زعفران رو بین انگشتهای دست بمالین
۵. به ظاهر زعفران هم نگاه کنین
🔸یه قانونی وجود داره؛ کمی زعفران بردارین و بوش کنین، بوی زعفران باید حالت شیرین (شبیه عسل) داشته باشه اما طعمش تلخه.
🔸زعفران رو در آب سرد قرار بدین و بعد از چند دقیقه، اونو بین انگشتتون بگیرین و بمالین، اگر زعفرانی رو که خریدین تقلبی نباشه، رشتههای باریکی که بین انگشتتون گرفتین، از هم جدا نمیشه.
🔸سر رشتههای زعفران، حالت چندشاخه داره
